Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκαν στην Αθηναϊκή Mediclinic οι πρώτες επεμβάσεις αντιμετώπισης ασθενών με κύστη κόκκυγος χρησιμοποιώντας το Laser. Οι μέθοδοι FiLaC και EPSiT στηρίζονται στην εφαρμογή της ακτινοβολίας Laser στη θεραπεία της κύστης χωρίς τη χρήση κλασσικής χειρουργικής εκτομής με νυστέρι. Είναι ανώδυνες κι αναίμακτες μέθοδοι, απαιτούν νοσηλεία λίγων ωρών (day clinic), δε δημιουργούνται μεγάλα χειρουργικά τραύματα κι εξασφαλίζουν επάνοδο στη δραστηριότητα από την επόμενη ημέρα. Για να μειωθούν τα ποσοστά υποτροπής των μεθόδων, που φθάνουν το 10-20% σε κέντρα αναφοράς, θα πρέπει να επιλέγονται οι ασθενείς με αυστηρά κριτήρια. Η πρόοδος της τεχνολογίας στη χειρουργική δε συνεπάγεται και πλήρη κατάργηση των κλασσικών τεχνικών.

Το 1986 ο γερμανός χειρουργός Mühe παρουσίασε στο συνέδριο της Γερμανικής Χειρουργικής Εταιρείας την πρώτη στα παγκόσμια χρονικά Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή που πραγματοποίησε το 1985. Ακολούθησαν ο γάλλος Mouret το 1987 και οι αμερικανοί McKernan και Saye το 1988. Η καχυποψία κι ο προβληματισμός από τους ίδιους τους συναδέλφους τους πολύ γρήγορα αντικαταστάθηκαν από τον ενθουσιασμό και την επιθυμία για εφαρμογή της λαπαροσκοπικής μεθόδου στην αντιμετώπιση της πλειονότητας των παθήσεων της χοληδόχου κύστεως. Η επιτυχία της μεθόδου σε συνδυασμό με την ανάπτυξη νέων τεχνικών ενδοσκοπικής χειρουργικής, οδήγησαν στη ραγδαία επέκταση των ενδείξεων της λαπαροσκοπικής προσπέλασης σε μεγάλο αριθμό παθήσεων. Η διαρκής ανάπτυξη της τεχνολογίας στο πεδίο της γενικής χειρουργικής είχε ως αποτέλεσμα η κλασική ανοικτή χειρουργική να παραχωρήσει τη θέση της στη λαπαροσκοπική χειρουργική, η οποία εξελίχθηκε περαιτέρω στη ρομποτική, την ενδοσκοπική χειρουργική διαμέσου φυσικών οπών (NOTES) και την ελάχιστα τραυματική επεμβατική χειρουργική διαμέσου μίας οπής (SILS).

Οι όροι ενδοσκοπική κι ελάχιστα επεμβατική χειρουργική χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τις χειρουργικές παρεμβάσεις που συνδυάζουν τη χρήση ειδικών εργαλείων όπως είναι το λαπαροσκόπιο και το θωρακοσκόπιο με τις ενδοσκοπήσεις του πεπτικού σωλήνα. Τα πλεονεκτήματα αυτών των μεθόδων είναι πλέον σαφή και συγκεκριμένα: μικρότερη μετεγχειρητική νοσηλεία, ταχύτερη ανάρρωση κι επιστροφή στη δραστηριότητα, μικρότερος μετεγχειρητικός πόνος, μικρότερο εγχειρητικό τραύμα κι επομένως καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως ο ασθενής μπορεί να απολαμβάνει αυτές τις μεθόδους και τα πλεονεκτήματά τους αφού έχει καταστεί πλέον δυνατή η εφαρμογή τους σε ασθενείς με προηγούμενο βεβαρημένο ατομικό ιστορικό ή σε πιο πολύπλοκα νοσήματα όπως οι κακοήθειες του θώρακα και της κοιλίας. Δεκάδες μελέτες ανακοινώνονται καθημερινά σε διεθνή συνέδρια και περιοδικά χειρουργικών εταιρειών ανά τον κόσμο που έχουν ως αντικείμενο τις διαρκώς πολυπλοκότερες χειρουργικές λαπαροσκοπικές επεμβάσεις και τα βελτιούμενα στατιστικά τους αποτελέσματα.

Η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας στον τομέα της χειρουργικής οδήγησε σε πολύ υψηλό δείκτη εξειδίκευσης των ιατρών χειρουργών. Η ενδοσκοπική χειρουργική απαιτεί διαφορετικό είδος δεξιοτήτων σε σύγκριση με την ανοικτή χειρουργική. Αυτό οφείλεται στις ιδιαιτερότητες της λαπαρασκοπικής χειρουργικής με σημαντικότερο γεγονός την εν πολλοίς κατάργηση της ρύσης ΄΄μάτι του χειρουργού είναι το χέρι του΄΄. Η εφεύρεση ειδικών καμερών και πολύπλοκων εργαλείων με συγκεκριμένες χρήσεις από τις εταιρείες ιατρικής τεχνολογίας έχει ως σκοπό τη μείωση και προοδευτική εξάλειψη των δυσκολιών που αναπόφευκτα γεννήθηκαν από την εφαρμογή της ενδοσκοπικής χειρουργικής. Αυτή η δυναμική εξέλιξη όμως επιτάσσει τη συνεχή εκπαίδευση των ιατρών όλων των χειρουργικών ειδικοτήτων, ώστε σύμφωνα με το “ωφελείν ή μη βλάπτειν”, να αποτελεί αρωγό επιτυχίας και όχι ανεξέλεγκτου πειραματισμού.

Διανύοντας τη δεύτερη δεκαετία του 21^ου αιώνα, η εφαρμογή της ελάχιστα επεμβατικής – ενδοσκοπικής χειρουργικής αποτελεί πλέον πραγματικότητα που διαρκώς εξελίσσεται και εξειδικεύεται. Είναι δικαίωμα αλλά και υποχρέωσή μας να ακολουθούμε τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα ώστε να μπορεί η ειδικότητα της Χειρουργικής να παρέχει υψηλό επίπεδο υπηρεσιών στον ασθενή.

Πολύ σημαντικές αλλαγές έχουν σημειωθεί στην επιδημιολογία του καρκίνου του οισοφάγου κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Έχει γίνει ο όγδοος συχνότερος καρκίνος παγκοσμίως ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες αποτελεί την τέταρτη συχνότερη αιτία κακοήθειας. Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης (Γαλλία, Δυτική Γερμανία) εκδηλώνονται περίπου 9000 νέες περιπτώσεις ετησίως ενώ στις Βόρειες Σκανδιναβικές χώρες περίπου 6000. Στις ΗΠΑ ταλαιπωρεί 13000 νέους ασθενείς κάθε χρόνο. Η Κίνα κατέχει το 47% των νέων περιπτώσεων καταλαμβάνοντας έτσι την πρώτη θέση παγκοσμίως. Η επίπτωσή του στα δύο φύλα διαφέρει ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου όπως επίσης και με τη γεωγραφική εντόπιση. Έτσι είναι συχνότερος στους άντρες της Δυτικής Ευρώπης και τις γυναίκες της Βόρειας Ευρώπης. Το πιο ανησυχητικό γεγονός είναι η αύξηση της συχνότητας εμφάνισής του σε μικρότερους σε ηλικία και υγιέστερους ασθενείς.

Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΣΕ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΙ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΣΕ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

Υπάρχουν δύο τύποι καρκίνου του οισοφάγου: ο όγκος εκ πλακωδών κυττάρων (Squamous Cell Carcinoma) και το αδενοκαρκίνωμα (AdenoCa). Έχουν κάποιες διαφορές ως προς την αιτιολογία τους. Οι γενικότεροι παράγοντες κινδύνου είναι: το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η ελαττωμένη κατανάλωση φρούτων, φρέσκου κρέατος και ψαριών, η μειωμένη πρόσληψη βιταμινών A και C. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί είναι: η έκθεση στην ιοντίζουσα ακτινοβολία (μετακτινική οισοφαγίτιδα), τα εξαιρετικά καυτά ποτά (πολύ ζεστό τσάι), οι καυστικές χημικές βλάβες του οισοφάγου, οι οισοφαγικοί δακτύλιοι, η αχαλασία, τα εκκολπώματα και ο οισοφάγος Barrett (μεταπλασία). Ειδικότερα ο οισοφάγος Barrett θεωρείται προκαρκινική κατάσταση και προκαλείται από τη χρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ). Έτσι ασθενείς με παράγοντες που προκαλούν ΓΟΠ, όπως η παχυσαρκία, οι διαφραγματοκήλες, οι προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στο στόμαχο, θα πρέπει να παρακολουθούνται συχνά γιατί ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Τέλος παράγοντες όπως η αναιμία, η κακή υγιεινή του στόματος, η τερηδόνα, η λευκοπλακία και κληρονομικά νοσήματα (τύλωση) παίζουν το δικό τους ρόλο.

Τα συμπτώματα του καρκίνου του οισοφάγου συνήθως ξεκινούν σαν μία οπισθοστερνική δυσφορία ή δυσπεψία που ακολουθείται από δυσφαγία και απώλεια βάρους. Η δυσφαγία είναι το κυριότερο σύμπτωμα στο 80-90% των ασθενών. Η εκδήλωση του πόνου στο θώρακα οφείλεται σε συσπάσεις που γίνονται ψηλότερα από το σημείο της απόφραξης. Λιγότερο συχνά συμπτώματα είναι ο βήχας και το βράγχος φωνής. Η προοδευτική απόφραξη του οισοφάγου με επακόλουθο τη δυσφαγία και τη μειωμένη ικανότητα κατάποσης, έχει ως συνέπεια την απώλεια βάρους και τη φτωχή γενικότερα φυσική κατάσταση του ασθενούς.

ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΟΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ, ΟΤΑΝ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ ΟΜΩΣ Η ΝΟΣΟΣ ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗ

Ο καρκίνος του οισοφάγου παρουσιάζει πολύ επιθετική βιολογική συμπεριφορά. Διηθεί τοπικά τους γειτονικούς λεμφαδένες και όργανα και δίνει απομακρυσμένες μεταστάσεις κυρίως στο ήπαρ. Κατά συνέπεια έχει πολύ μεγάλη σημασία η έγκαιρη και ορθή διάγνωση. Με αυτό τον τρόπο θα γίνει η σταδιοποίηση (staging) που θα καθορίσει τη θεραπευτική αντιμετώπιση έτσι ώστε αυτή να είναι άμεση και αποτελεσματική βελτιώνοντας την πρόγνωση. Οι απεικονιστικές μέθοδοι διαγνωστικής προσέγγισης του ασθενούς με κακοήθη νόσο του οισοφάγου περιλαμβάνουν:

• Διάβαση με βάριο-οισοφαγογραφία, αν και παλαιότερη μέθοδος μας δίνει ακόμα πολύ σημαντικές πληροφορίες
• Ενδοσκόπηση-οισοφαγοσκόπηση, αποτελεί την πρώτη μέθοδο εκλογής καθώς συνδυάζει την άμεση εντόπιση του όγκου με τη δυνατότητα λήψης βιοψιών
• Αξονική τομογραφία (CT), βοηθά στην εντόπιση μεταστάσεων στους λεμφαδένες καθώς και στην αναγνώριση δευτερογενών εστιών στο θώρακα και την κοιλιά
• Υπερηχογραφικός έλεγχος, περιλαμβάνει τον κλασσικό έλεγχο και τις σύγχρονες μεθόδους που είναι ο ενδοσκοπικός (EUS) και ο λαπαροσκοπικός υπέρηχος (LapUS). Ειδικότερα ο EUS αποτελεί την πιο σύγχρονη και ακριβή μέθοδο αναγνώρισης του όγκου και των λεμφαδένων αλλά κυρίως της σταδιοποίησης της νόσου
• Μαγνητική τομογραφία (MRI), έχει διαγνωστικά αποτελέσματα συγκρίσιμα με της αξονικής τομογραφίας
• PET scan (Positron Emission Tomography), αποτελεί σύγχρονη μέθοδο διάγνωσης και συνιστάται στη χορήγηση ραδιοφαρμάκου στον ασθενή και ακολούθως τομογραφία του σώματος.

Σε κάθε περίπτωση η βιοψία και η ιστολογική επιβεβαίωση είναι αυτή που θα θέσει την τελική διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου.

Η ΕΠΙΘΕΤΙΚΉ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ ΚΑΘΙΣΤΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΤΗΝ ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Το πιο σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση του καρκίνου του οισοφάγου αποτελεί η σταδιοποίησή του, ο καθορισμός δηλαδή της εντόπισης του όγκου και των πιθανών μεταστάσεών του. Αυτό θα καθορίσει αφενός την εξαιρεσιμότητά του αφετέρου το είδος της θεραπείας που θα ακολουθηθεί. Έτσι αν ο όγκος μπορεί να αφαιρεθεί τότε η χειρουργική αντιμετώπιση πρέπει να είναι άμεση. Να τονιστεί πως σκοπός της επέμβασης δεν είναι μόνο η απομάκρυνση του όγκου αλλά και η αποκατάσταση της συνέχειας του πεπτικού σωλήνα. Εκτός από την κλασσική ανοικτή μέθοδο οισοφαγεκτομής, στις μέρες μας ολοένα και αυξάνει η συχνότητα της λαπαροσκοπικής προσπέλασης του όγκου σε κοιλιά και θώρακα (Λαπαροσκοπική Ivor-Lewis οισοφαγεκτομή). Όπως όλες οι λαπαροσκοπικές επεμβάσεις, έχει τα πλεονεκτήματα της καλύτερης μετεγχειρητικής πορείας του ασθενούς. Το σημαντικότερο είναι πως παρέχει συγκρίσιμα αποτελέσματα με την κλασσική ανοικτή μέθοδο όσον αφορά την μέγιστη δυνατή εξαιρεσιμότητα του όγκου. Ο συνδυασμός της χειρουργικής θεραπείας με τη χημειοθεραπεία καθιστούν πολύ αποτελεσματική την αντιμετώπιση του εξαιρέσιμου καρκίνου του οισοφάγου. Στην αντίθετη περίπτωση που ο όγκος δεν είναι εφικτό να αφαιρεθεί χειρουργικά τότε η χημειοθεραπεία μόνη ή σε συνδυασμό με την ακτινοθεραπεία αποτελεί τη μέθοδο αντιμετώπισής του. Σημαντικό ρόλο παίζει η τοποθέτηση ειδικών μεταλλικών stents (SEMS) στον οισοφάγο ώστε να μειώνεται η δυσφαγία και να βελτιώνεται η κατάποση.

Συμπερασματικά θα λέγαμε πως η έναρξη συμπτωμάτων όπως η δυσκολία στην κατάποση, πόνος στο θώρακα, ανεξήγητος επιμένων βήχας ή βράγχος φωνής δε θα πρέπει να περνούν απαρατήρητα. Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου επιτρέπει την άμεση και πιο αποτελεσματική θεραπεία βελτιώνοντας την επιβίωση και την ποιότητα ζωής του πάσχοντος.