1)Υπερθυρεοειδισμός ή υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος παράγει περισσότερες ορμόνες από όσες χρειάζεται το σώμα.
Κυριότερα αίτια:
– νόσος Graves ή διάχυτη τοξική βρογχοκήλη, αυτοάνοσος νόσος με παραγωγή αντισωμάτων από τον οργανισμό εναντίον του αδένα
– νόσος Plummer ή οζώδης τοξική βρογχοκήλη, όζοι θυρεοειδούς που υπερλειτουργούν
– θυρεοειδίτιδα De Quervain ή υποξεία θυρεοειδίτιδα, προκαλείται από ιογενή λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος με αποτέλεσμα έντονη φλεγμονή του αδένα ο οποίος διογκώνεται και είναι επώδυνος
– υποξεία λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα, εκδηλώνεται μετά τον τοκετό
– θυρεοειδίτιδα της λοχείας, μέσα σε ένα χρόνο από τον τοκετό
– τοξικό αδένωμα ή θερμός όζος
– λήψη μεγάλης ποσότητας ιωδίου
– υπερβολική λήψη Τ3 ή/και Τ4 ορμονών
Κλινική εικόνα: διόγκωση θυρεοειδούς – βρογχοκήλη, ευερεθιστότητα, τρόμος χεριών, μυϊκή αδυναμία, διαταραχές ύπνου, δυσανεξία στη ζέστη – εφίδρωση, αύξηση της όρεξης αλλά απώλεια βάρους, αύξηση κενώσεων ή διάρροιες, αρρυθμίες – ταχυκαρδία, διαταραχές περιόδου – υπογονιμότητα, τριχόπτωση, οστεοπόρωση, εξόφθαλμος

4) Όζοι, είναι συμπαγείς ή κυστικές ή μικτές διογκώσεις του αδένα. Μπορεί να αναπτυχθούν σε περιβάλλον θυρεοειδίτιδας ενώ και η έλλειψη ιωδίου συμβάλλει στη δημιουργία τους. Συνήθως είναι ασυμπτωματικοί ή γίνονται αντιληπτοί ως μία διόγκωση στο λαιμό. Αν είναι πολύ μεγάλος μπορεί να προκαλέσει τοπικό πόνο κι αίσθημα πίεσης στο λαιμό. Αν οι όζοι δεν επηρεάζουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς και την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών χαρακτηρίζονται ως ψυχροί και δεν προκαλούν συμπτώματα. Ένα μικρό ποσοστό παράγει θυρεοειδικές ορμόνες προκαλώντας υπερθυρεοειδισμό και χαρακτηρίζονται ως θερμοί όζοι. Ένα 5% των όζων είναι κακοήθεις και δίνουν συμπτώματα όπως πόνο στον λαιμό, γρήγορη αύξηση στο μέγεθός του, αλλαγή στη φωνή, δυσκολία στην κατάποση, διογκωμένοι λεμφαδένες στον τράχηλο.

Δύο πολύ σημαντικοί ορισμοί που εκδηλώνονται κλινικά στο θυρεοειδή στα πλαίσια των παθολογικών του καταστάσεων είναι:
Βρογχοκήλη (Goiter) – ορίζεται ως οποιαδήποτε διόγκωση του αδένα.
Όζος (Nodule) – ογκίδιο που αναπτύσσεται στο θυρεοειδή αγνώστου συνήθως αιτιολογίας και μπορεί να είναι μονήρης ή πολλαπλοί (πολυοζώδης).
Οι παθολογικές καταστάσεις του θυρεοειδούς αδένα διακρίνονται σε:

2) Υποθυρεοειδισμός ή υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος παράγει λίγες ή καθόλου ορμόνες.
Κυριότερα αίτια:
– Νόσος Hashimoto ή αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα που επιτίθενται στον αδένα
– αγενεσία θυρεοειδούς (γενετική ανωμαλία)
– συγγενής υποθυρεοειδισμός
– χειρουργική αφαίρεση θυρεοειδούς
– ακτινοβολία στην περιοχή του τραχήλου για αντιμετώπιση άλλων κακοηθειών της περιοχής
– ραδιενεργό ιώδιο για αντιμετώπιση υπερθυρεοειδισμού
Κλινική εικόνα: κόπωση – μειωμένα αντανακλαστικά, διαταραχές ύπνου – μνήμης – προσοχής, πόνοι στους μύες και τις αρθρώσεις – κράμπες, μελαγχολία – θλίψη, αίσθημα κρύου, δυσκολία στη απώλεια βάρους ή μικρή αύξησή του, ξηρό δέρμα, εύθραυστα νύχια, ξηρά μαλλιά – τριχόπτωση – απώλεια μαλλιών, βραχνάδα στη φωνή, δυσκοιλιότητα, βραδυκαρδία, διαταραχές περιόδου – υπογονιμότητα, αυξημένη χοληστερίνη, μυξοίδημα.
3) Θυρεοειδίτιδες, πρόκειται για φλεγμονώδεις παθήσεις του θυρεοειδούς που προκαλούνται από διάφορα αίτια και μπορεί να έχουν εκδήλωση υπέρ- ή υποθυρεοειδισμού. Εκτός των όσων αναφέρθηκαν ως αίτια θυρεοειδίτιδας, μπορεί να προκληθεί κι από φάρμακα όπως αντικαρκινικά, ιντερφερόνη, αμιοδαρόνη.

5) Καρκίνος του θυρεοειδούς, αποτελεί το 95% των περιπτώσεων κακοήθειας όλων των ενδοκρινών αδένων του σώματος και το 2-3% όλων των κακοηθειών του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι συχνότερος στις γυναίκες κι εμφανίζεται με τη μορφή μικρών ογκιδίων ή όζων. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μεγάλη αύξηση της συχνότητας εμφάνισής του σε σχέση με άλλες κακοήθειες του σώματος. Πιθανότατα οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες (ραδιενεργά ατυχήματα) αλλά και στη βελτίωση των μεθόδων διάγνωσής του.

Ταξινόμηση:
(Α) Κακοήθειες από τα θυλακιώδη κύτταρα:
– Θηλώδες Ca (συχνότερος τύπος 80%)
– Θυλακιώδες Ca (10%)
– Ca από κύτταρα Hurthle (4%)
– Αναπλαστικό ή Αμετάπλαστο Ca (1-2%)
(Β) Κακοήθειες από μη θυλακιώδη κύτταρα:
– Μυελοειδές Ca (4-5%)
– Λέμφωμα (1-2%)
– Τεράτωμα (εξαιρετικά σπάνιο)

Ο ενδοκρινολόγος καθορίζει τη φαρμακευτική αντιμετώπιση όσων παθήσεων του θυρεοειδούς δε χρήζουν χειρουργικής επέμβασης. Οι ενδείξεις χειρουργείου είναι:
– πολυοζώδης βρογχοκήλη που δε θεραπεύεται φαρμακευτικά
– μεγάλη βρογχοκήλη που δε θεραπεύεται με φάρμακα και πιέζει στην περιοχή του τραχήλου ή φτάνει χαμηλά μέχρι το θώρακα (καταδυόμενη βρογχοκήλη)
– τοξική διάχυτη βρογχοκήλη που δεν ανταποκρίνεται στα φάρμακα
– όζοι που παράγουν ορμόνες και δημιουργούν μη ελεγχόμενο υπερθυρεοειδισμό
– μεγάλοι όζοι που προκαλούν πιεστικά φαινόμενα στους γύρω ιστούς
– πολλαπλοί όζοι που δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν όλοι για παρουσία κακοήθειας ακόμη κι αν η FNA είναι αρνητική για αυτόν που εξετάσθηκε
– όζος ή όζοι που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή και μεγαλώνουν σε μέγεθος με FNA ύποπτη ή θετική για κακοήθεια
– τοξικό αδένωμα
– FNA θετική ή ύποπτη για κακοήθεια
– μετά από επαναλαμβανόμενες FNA δεν εξάγεται ασφαλές συμπέρασμα
– όταν ο ασθενής αδυνατεί να επισκεφθεί τον ιατρό στις προγραμματισμένες συναντήσεις και να υποβληθεί στις εξετάσεις που πρέπει

Όταν ο ασθενής παρουσιάζει κάποια ή κάποιες από τις ενδείξεις, πρέπει να προγραμματίζεται για χειρουργική επέμβαση. Έχει πολύ μεγάλη σημασία να καθορισθεί η έκταση του χειρουργείου, αν θα περιορίζεται δηλαδή μόνο στο θυρεοειδή ή θα περιλαμβάνει λεμφαδένες της περιοχής και σε ποια έκταση. Ο τράχηλος περιέχει πολλές ανατομικές λεμφαδενικές ομάδες (Lymph nodes) κι απαιτείται ο προσδιορισμός αυτών που θα αφαιρεθούν μαζί με το θυρεοειδή (λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου). Η χαρτογράφηση επιτυγχάνεται με λεπτομερή υπερηχογραφικό έλεγχο όλου του τραχήλου για εντοπισμό των παθολογικών και ύποπτων λεμφαδένων και συμπληρώνεται με αξονική ή/και μαγνητική απεικόνιση της περιοχής.

Η σύγχρονη αντιμετώπιση συνίσταται στην ελάχιστα επεμβατική θυρεοειδεκτομή (Minimally Invasive Thyreoidectomy). Εκτελείται μικρή οριζόντια χειρουργική τομή 2-3 cm στην πρόσθια επιφάνεια του τραχήλου, στο ύψος του θυρεοειδούς ακολουθώντας μια φυσιολογική πτυχή του δέρματος. Η σωστή αφαίρεση του αδένα συνίσταται στην πλήρη αποκόλλησή του από την τραχεία και τους γειτονικούς ιστούς μαζί με την κάψα που τον περιβάλλει. Αυτό επιβάλλεται ώστε να μη μείνει υπολειπόμενος ιστός που θα προκαλέσει υποτροπή της νόσου κι ανάγκη συμπληρωματικής θεραπείας ακόμα κι επανεπέμβαση. Η συρραφή του τραύματος γίνεται με πλαστική ενδοδερμική ραφή οπότε δε χρειάζεται αφαίρεση ραμμάτων. Η μέση διάρκεια της επέμβασης είναι 2 ώρες και γίνεται αποκλειστικά υπό γενική αναισθησία.
Πολύ μεγάλη σημασία έχει η χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων – εργαλείων που συνεισφέρουν στην αποτελεσματικότερη και ταχύτερη διεκπεραίωση της επέμβασης. Η αφαίρεση του θυρεοειδούς γίνεται χωρίς τη χρήση κλασσικού νυστεριού, ψαλιδιού και ραμμάτων αλλά με τις συσκευές των ραδιοσυχνοτήτων (Radiofrequency – RF) και των υπερηχητικών ακτίνων (Ultracision). Παρέχουν μέγιστη ακρίβεια κι αποτελεσματικότητα στους ιδιαίτερους χειρισμούς που απαιτεί ο αδένας, χωρίς να προκαλείται κάκωση των γειτονικών ιστών κι αγγείων. Επιπλέον στην κρίσιμη στιγμή της αφαίρεσης που πρέπει να προστατευθούν τα λαρυγγικά νεύρα γίνεται χρήση του νευροδιεγέρτη (Intraoperative Neurophysiologic Monitoring – IONM). Παρέχει ανά πάσα στιγμή την πληροφορία της ακριβούς εντόπισης των νεύρων ώστε να αποφευχθεί ο τραυματισμός τους. Η χειρουργική διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί με χρήση ειδικής κάμερας που μεταφέρει βιντεοσκοπικά στην οθόνη την ανατομική περιοχή και τους χειρισμούς (Minimally Invasive Video Assisted Thyroidectomy – MIVAT). Πριν την αποσωλήνωση του ασθενούς επιβεβαιώνεται η ακεραιότητα των φωνητικών χορδών από τον αναισθησιολόγο με βιντεοσκοπική λαρυγγοσκόπηση (Video Laryngoscopy). Η σωστή χειρουργική επέμβαση και η χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων μειώνουν τον κίνδυνο επιπλοκών όπως η αιμορραγία, η φλεγμονή, τα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου στο αίμα λόγω τραυματισμού των παραθυρεοειδών αδένων και η βλάβη στο παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο το οποίο προκαλεί βράγχος φωνής ή δυσκολία στην αναπνοή.

Τα τελευταία χρόνια αποτελεί σημείο συζήτησης και πειραματισμών η αφαίρεση του θυρεοειδούς από άλλα σημεία του σώματος εκτός του τραχήλου. Αυτά είναι η δια της μασχάλης (Transaxillary) και η δια του στόματος (Transoral) προσέγγιση. Όπως όλες οι πρωτοεμφανιζόμενες τεχνικές θα κριθούν αν προσφέρουν περισσότερα και καλύτερα αποτελέσματα ώστε να αντικαταστήσουν τη σημερινή τραχηλική χειρουργική προσέγγιση.

Ο ασθενής νοσηλεύεται για 24 ώρες, κινητοποιείται λίγες ώρες μετά το χειρουργείο, σιτίζεται το βράδυ της επέμβασης και κυρίως μιλά κανονικά. Η μετεγχειρητική άδεια εξαρτάται από τη φύση της εργασίας του ασθενούς αλλά σε κάθε περίπτωση δεν ξεπερνά τη βδομάδα. Εξέρχεται με οδηγίες σίτισης και φαρμακευτικής λήψης θυρεοειδικών ορμονών για το υπόλοιπο της ζωής του και χαπιών ασβεστίου και βιταμίνης D για λίγες ημέρες στην περίπτωση της παροδικής υπολειτουργίας των παραθυρεοειδών αδένων. Αν η βιοψία του θυρεοειδούς δείξει ή επιβεβαιώσει κακοήθεια αποφασίζεται η εφαρμογή ραδιενεργού ιωδίου. Επανεκτίμηση από το χειρουργό γίνεται σε μία εβδομάδα από την επέμβαση ενώ όλη η μετεγχειρητική παρακολούθηση και φαρμακευτική αντιμετώπιση του ασθενούς ελέγχεται από τον ενδοκρινολόγο, ο οποίος προγραμματίζει συνεδρίες ανά 6 μήνες ή ένα χρόνο.

Η πρόγνωση των ασθενών με κακοήθεια του θυρεοειδούς εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:
– τύπος του κακοήθους όγκου και μέγεθός του
– επέκτασή του σε γειτονικά όργανα και ιστούς που δυσχεραίνουν την αποτελεσματικότητα του χειρουργείου
– παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων
– προδιάθεση
→ (+) οικογενειακό ιστορικό
→ ηλικία 20-55 εκδηλώνονται τα 2/3 των περιπτώσεων
→ οι γυναίκες έχουν 3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης
→ έκθεση σε ακτινοβολία ιατρογενούς αιτιολογίας αλλά και ραδιενεργών ατυχημάτων
→ γενετικά σύνδρομα όπως η πολλαπλή νευροενδοκρινής νεοπλασία (MEN)

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένα πολύ σημαντικό ενδοκρινές όργανο. Η ομαλή λειτουργία του εξασφαλίζει και τη σωστή λειτουργία όλου του ανθρώπινου οργανισμού. Οι παθήσεις του θα πρέπει να διαγιγνώσκονται εγκαίρως και να αντιμετωπίζονται φαρμακευτικά. Επί αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής κι ενδείξεων πρέπει να προγραμματίζεται κι εφαρμόζεται η χειρουργική αφαίρεσή του με σύγχρονες τεχνικές που εξασφαλίζουν αποτελεσματικότητα, γρήγορη επάνοδο στην καθημερινότητα και βέλτιστη αισθητική εικόνα. Η γνώση, η εμπειρία και η τεχνολογική εξέλιξη του χειρουργού παρέχουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την επιτυχή αντιμετώπιση του ασθενούς.